O jajku prawie wszystko

Jest symbolem życia i płodności, a tylko jedno na kilkaset tysięcy daje życie. Reszta trafia na nasze talerze. Kurze jajo. Zjadłeś ich z tonę. Co o nich wiesz?

Jak u Baby Jagi

Dobra nioska znosi rocznie około 220 jaj. Jej ciało jest jak taśma produkcyjna, na której znajdują się jednocześnie: jajko, które jeszcze dziś znajdzie się w gnieździe, jajko jutrzejsze i to, które zniesie za kilkanaście dni. Każde z nich jest na innym etapie rozwoju. Najpierw rozwija się żółtko, potem wykształca się białko i całość otacza coraz grubsza błonka. Ostatniego dnia przed zniesieniem wytwarza się skorupka. Każdego dnia kura, jak mityczny Syzyf, od nowa i bezskutecznie podejmuje trud zapełnienia gniazda. Każdego dnia człowiek podkrada jej jajko i zmusza do dalszych prób. Setki tysięcy kur niosek, to niespełnione kwoki, które zgodnie z naturą uzbierawszy w gnieździe od 17 do 21 jaj powinny usiąść na nich na dwadzieścia dni i dwudziestego pierwszego prowadzać stadko żółciutkich kurczaków. Nic z tego. Oczekujemy dziś od nich już tylko jajek. Jak w ,,Seksmisji’’ Machulskiego, rozmnażamy kury na skalę przemysłową. One zostają w klatkach na fermie, a jajka trafiają do wylęgarni. Specerujące po wiejskich ogrodach kury z kurczętami, to dziś na ogół ozdoba i nic więcej. Nawet gospodynie kupują kurczęta w wylęgarniach.

Zanim zjesz, przeczytaj ulotkę

Jedno jajko waży zwykle 50 gram, w tym białko 35, a żółtko 15 gram. Każde dziecko wie, że najbogatszą częścią jajka jest ta najmniejsza, czyli żółtko. Wbrew nazwie, to ono zawiera najwięcej białka, bo aż 17%. W 48% składa się z wody, w 32% z tłuszczu a resztę stanowią witaminy i składniki mineralne. Białko natomiast to w 88% woda, tylko w 11% białko i zaledwie w 0,2% tłuszcz. Na tym bogactwa kurzego jajka się nie kończą. Zawiera ono bowiem ponadto między innymi: lecytynę - związek tłuszczowy, który znajduje się we wszystkich komórkach organizmu. Poprawia pamięć, obniża cholesterol we krwi i zapobiega chorobom układu krążenia. Cholesterol - potrzebny do tworzenia kwasów żółciowych i do produkcji hormonów. Jedno jajo zawiera go około 300 mg, czyli dokładnie tyle, ile wynosi dawka spożycia tego składnika na jeden dzień. Dorośli więc powinni spożywać nie więcej jak 2/3 jajka w tygodniu. Kwas foliowy - jedna z witamin grupy B. Zmniejsza ryzyko choroby serca i chroni dzieci w łonie matki przed wadami wrodzonymi. Witaminę B2 - bierze udział przy przemiannie białek, węglowodanów i tłuszczów. Przy wytwarzaniu energii. Witaminę B6 - witamina młodości - zapobiega starzeniu się organizmu. Witaminę H - wpływa na dobry stan skóry i włosów. Łagodzi bóle mięśni. Witaminę B12 - poprawia koncentrację i pamięć. Ochrania system nerwowy.

Na początku było jajo?

W mitach wielu kultur z jaja wkluła się siła twórcza świata - bóstwo, energia a czasem cały ludzki ród. Według mitu przytoczonego przez Herodota świat miał się wyłonić z jaja, które w świątyni Heliosa zniósł mityczny Feniks. Gdzie indziej z kolei z górnej połówki jaja powstało sklepienie niebieskie, a z dolnej - ziemia. Warto zauważyć, że w wielu mitach wszystko zaczęło się od kaczego, nie kurzego jajka. Jajku, niezależnie od stworzenia, które je zniosło, przypisywano też zło. Z jaja wykluwały się złe moce, ale z jaja też wykluła się piękna Helena trojańska, córka Zeusa. Bóg kobieciarz bowiem zapłodnił jej matkę pod postacią łabędzia.

Magia z żółtkiem

Jaja symbolizują życie, obfitość, potencjał i płodność. Wkładano je zmarłym do grobów, aby ułatwiły im przejście z jednego świata do drugiego. Na wiosnę, aby spotęgować urodzajność ziemi smarowano jajkiem pługi, a Germanie zakopywali je w całości w ziemi. Przed pierwszą orką toczono jajko po grzbietach wołów. Według polskiej tradycji na polach rozrzucano skorupki święconych jajek wielkanocnych.

Jaja podejrzewano też o właściwości magiczne. Obawiając się, że wchłania ono cechy osoby, która go dotknęła, Rzymianie natychmiast kruszyli skorupki. Źli ludzie pisali na pustej skorupce jaja imię szatana i wypałniali ją specjalną miksturą. Całość zakopana w miejscu, w którym często przebywała ofiara, miała ściągnąć chorobę. Wierzono też, że kobieta, która w ciąży nosi jajka w fartuchu, urodzi łyse dziecko. Toczenie jajka po ciele dziecka, miało spowodować, że malec będzie tak samo okrągły i pełny, jak ono. Dla pięknego głosu słowianie wypijali surowe jajka słowicze. Jajka kruka, według starożytnych wierzeń miały za to przywracać czerń siwym włosom. Jajko toczone po ciele chorego miało wyciągać chorobę i pomagać w ustaleniu jej przyczyn.

Wpływ jajka na koguta

Muzułmanie zalecali jajka mężom, którym zabrakło wigoru, ale stanowczo odradzali kawalerom. Mogły u nich wywołać szaleństwo. Czy to we względu na symbolikę, czy też na zawartość cynku (składnik testosteronu - męskiego hormonu, wpływa na prawidłowy rozwój i prawidłowe funkcjonowanie narządów płciowych) w żółtku - uznawano jajko bowiem za afrodyzjak. Mikstury z jaj, dla większej efektywności w łożnicy podawano szczególnie władcom. Jajka miały też moc zapobiegania bezpłodności. W tym celu słowianie zalecali, by mąż, po zrobieniu po obu stronach jajka dziury wdmuchnął surowe jajko żonie do ust. Aby zapewnić sobie szczęście i dużo potomstwa, młodzi musieli sami zjeść wszystkie kolorowe jajka z weselnego stroika.

Na inetrnetowej stronie porad miłosnych znalazłam taką oto miksturę dla panów:
Namocz łupiny owoców sezamu w rozbełtanych jajkach wróbla i ugotój w osłodzonym mleku z dodatkiem bawolego masła i orzechów trapa bispinosa oraz pszennej mąki. Doda to wigoru.

W przepisie nie ma nic o pełni księżyca, ale przezorny, zawsze ubezpieczony.... I pamiętaj - próbujesz na własną odpowiedzialność. My się baliśmy. Z afrodyzjaków z czystym sumieniem można polecić: łososia, tuńczyka, rekina, węgorza, śledzia lub sardynkę. Wszystkie te ryby zawierają potrzebe dla prawidłowego funkcjonowania narządów płociowych: fosfor, wapń, cynk, jod, żelazo i witaminy. Są też, jak mniemamy, smaczniejsze...

Jajka z cudem

Bez magii, bez medycyny i bez podtekstów seksulnych życzymy smacznego jajka. Bo mają one jeszcze jedną właściwość - przy Wielkanocnym śniadaniu łączą ludzi. Są symbolem życia, szczęścia, zdrowia, życzliwości i miłości. To jednak wszyscy wiedzą... Niech więc spełni się cud.

ALICJA MUENZBERG

ARCHIWUM GAZETY KOŚCIAŃSKIEJ