Rewolucja w księgach

1 września Sąd Rejonowy w Kościanie został włączony do ogólnopolskiego systemu elektronicznej księgi wieczystej. Papierowe księgi odchodzą do historii. W systemie znajduje się już 12 milionów ksiąg, a kolejnych siedem milionów oczekuje na digitalizację. W tym ponad 51 tysięcy ksiąg prowadzonych w Kościanie. Nowy system umożliwia przeglądanie wszystkich ksiąg bez wychodzenia z domu. Wystarczy dostęp do Internetu. Po co to wszystko?

Zastąpienie papierowych ksiąg wieczystych ich elektronicznym odpowiednikiem ma przede wszystkim usprawnić pracę sądów, ale dzięki łatwemu dostępowi do wszystkich ksiąg w Polsce przyczyni się także do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Proces, który w ubiegłym tygodniu objął kościański sąd trwa od kilku lat.

W kraju już 243 z 347 wydziałów prowadzi księgi w systemie elektronicznym, a 116 prowadzi je wyłącznie w formie elektronicznej. Z blisko 19 milionów ksiąg wieczystych do systemu przeprowadzono do tej pory 12 milionów. W miniony poniedziałek z Kościana wyjechało pierwszych 150 ksiąg, które w Gorzowie Wielkopolskim zostaną przepisane i wprowadzone do systemu.

Aby było lepiej, najpierw musi być gorzej. Prawdę tę odczują właściciele nieruchomości, których księgi wieczyste prowadzi kościański sąd. Dotychczas sprawność postępowania tutejszego wydziału była imponująca. Prosty odpis księgi można było tu uzyskać nawet i w dwa dni. Standardem był tydzień. Teraz taka operacja może potrwać nawet i miesiąc.

- Po złożeniu wniosku do wydziału o dokonanie czynności, papierowa księga wieczysta zostanie wysłana do ośrodka migracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie zostanie przepisana i wprowadzona do ogólnopolskiego systemu. Taką księgę ujawnimy dopiero po sprawdzeniu, czy wersja elektroniczna nie zawiera błędów, a więc musimy poczekać aż papierowa księga powróci do wydziału – wyjaśnia sędzia Michał Olszewski, przewodniczący Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Kościanie. – Po ujawnieniu księga będzie prowadzona już tylko w wersji elektronicznej.

Co poniedziałek do Gorzowa Wielkopolskiego wysyłanych będzie 150 ksiąg, na przepisanie których ośrodek migracyjny ma dziesięć dni. Proces będzie trwał tak długo, aż ostatnia z 51.697 papierowych ksiąg prowadzonych w Kościanie nie zostanie wprowadzona do bazy danych.

- Wydłużenie czasu postępowania będzie dotyczyło tylko pierwszej operacji na księdze, która nie jest jeszcze przeniesiona do systemu komputerowego. Gdy księga będzie już elektroniczna, to sprawność postępowania znacznie się poprawi – mówi sędzia Olszewski.

Równie sprawnie powinno pójść założenie nowej księgi, która będzie istniała tylko jako komputerowy wpis w Centralnej Bazie Danych Ksiąg Wieczystych.

W każdym wydziale ksiąg wieczystych można przejrzeć na komputerze dowolną księgę umieszczoną w bazie. Trzeba jednak znać numer księgi wieczystej. Póki co system chroni właścicieli nieruchomości przed wścibskimi sąsiadami, którzy szukając po nazwisku i adresie chcieli by się dowiedzieć, jak wygląda ich hipoteka. Jeśli jednak będą znać numer księgi, to wyczytają z niej wszystko.

- W polskim systemie prawnym mamy nieograniczoną jawność formalną ksiąg wieczystych. Każdy może u nas przejrzeć dowolną z prowadzonych tu ksiąg. Od 1 września można u nas także sprawdzić dowolną elektroniczną księgę wieczystą niezależnie od tego, w którym wydziale jest prowadzona. Co więcej, od kilku miesięcy można tego dokonać także bez wizyty w sądzie. Ministerstwo Sprawiedliwości uruchomiło mechanizm dostępu do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych, za pośrednictwem strony internetowej – informuje przewodniczący kościańskiego wydziału.

Do elektronicznej księgi wieczystej prowadzonej przez dowolny sąd w Polsce możemy zajrzeć na stronie umieszczonej pod adresem: ekw.ms.gov.pl. Oznacza to nową jakość w obrocie gospodarczym. Teraz, aby uzyskać wiedzę o stanie hipoteki kontrahenta czy dłużnika wystarczy wpisać numer księgi na stronie centralnej bazy danych.

Jak na razie znaleźliśmy tylko jeden minus systemu. Dziś odpis prostej księgi wieczystej zmieści się na jednej stronie kartki papieru. Niestety, informatycy uwielbiają budować tabele z tysiącami komórek, przez co odpis tej samej księgi w systemie elektronicznym zajmuje aż dziewięć stron. I chociaż kościański sąd stosuje druk dwustronny, i umieszcza na jednej stronie dwie pomniejszone strony tekstu, to i tak odpis otrzymamy nie na jednej, lecz na czterech kartkach papieru.

Informatyzacja ksiąg wieczystych to pierwsza tak duża zmiana sposobu funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Mają być kolejne. Prowadzone są już prace nad utworzeniem e-sądu, mającego rozpatrywać sprawy w ramach elektronicznego postępowania upominawczego. (s)

GK nr 36/2010