Po co ta wymiana?

O dowodach osobistych

Coraz częściej w urzędach i zakładach fotograficznych napotkać można czekających w kolejce starszych, schorowanych, czasem zniedołężniałych ludzi. Stoją po wniosek i zdjęcie do nowego dowodu osobistego. Wiele osób zastanawia się po co całe to zamieszanie i dlaczego za nałożoną odgórnie wymianę trzeba płacić. A ustawodawca nakazuje wymianę. I to bez względu na wiek...

- Pewnie chcą załatać w ten sposób dziurę budżetową. Od każdego dorosłego ściągają po 30 zł i uzbiera się duża sumka - stwierdza pan Kazimierz, napotkany w kościańskim urzędzie. - Do tego niech sobie pani doliczy fotografa i już 50 zł z emerytury poszło, a jak dwóch wymienia to stówka! Wszystko dlatego, że ktoś w rządzie miał widzimisię. A skąd my mamy brać na to pieniądze? No i jeszcze swoje trzeba odstać w kolejce, jak za starych czasów...
Wymianę starych, zielonych, książeczkowych dowodów osobistych na nowe, plastikowe rozpoczęto dwa lata temu. Nowy dowód swoim wyglądem przypomina kartę płatniczą. Jest dużo mniejszy niż poprzedni, dlatego też osoby starsze obawiają się, że go łatwo zgubią. Nowy dokument tożsamości zawiera imię, nazwisko, podpis, zdjęcie, trzyliterową serię i 6-cyfrowy numer, nazwę organu wydającego, datę wydania, termin ważności i znak zabezpieczający przed sfałszowaniem.
- Nowe dowody produkowane są elektronicznie - wyjaśnia Ewa Berus, naczelnik wydziału spraw obywatelskich i obronnych Urzędu Miejskiego w Kościanie. - 20 listopada 2000 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach ich wydawania, wymiany, zwrotu lub utraty. Na tej podstawie dokonuje się wymiany. Wniosek należy złożyć osobiście w urzędzie - podkreśla naczelnik Berus. - Po wprowadzeniu danych do komputera wydrukowany formularz musi zostać osobiście podpisany przez wnioskodawcę. Trzeba potem to zeskanować. A to jest czasochłonne. Trwa około 8 minut. Stąd też wymóg osobistego stawienia się w urzędzie. Tylko w przypadku osób obłożnie chorych wniosek może złożyć ktoś z rodziny. Wówczas, po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym, przyjeżdżamy, by osoba ta mogła osobiście podpisać wniosek u siebie w domu. Nie pobieramy za to żadnych opłat.
Do wniosku należy dołączyć też dwie aktualne fotografie (wymiary 35 x 45 mm) bez nakrycia głowy i ciemnych okularów, dowód wpłaty 30 zł oraz - do wglądu - odpis skróconego aktu urodzenia (osoby, które nie wstąpiły w związek małżeński), odpis skróconego aktu małżeństwa z adnotacją o aktualnie używanym nazwisku. Jeśli zaznaczy się, że odpis potrzebny jest do wydania dowodu osobistego, USC wydaje go bezpłatnie.
- Wymagamy odpisów tylko w przypadku, jeśli wnioskodawca urodził się lub zawarł związek małżeński poza Kościanem - informuje Berus, podkreślając, że kościański urząd jest przyjazny dla petentów. - Jesteśmy zobowiązani do sprawdzenia zgodności danych osobowych. Dokumenty te są niezbędne, ponieważ dane z formularza muszą zgadzać się z danymi w centralnej bazie adresowej w Warszawie. Inaczej wniosek jest cofany. Wielokrotnie zdarzało się, że źle wpisywano nazwisko rodowe, bądź imiona. Na przykład ktoś używał przez całe życie imienia Marianna, a w akcie urodzenia ma wpisane Maria.
W Foto-Danie zdjęcia na dowód robione są ekspresowo. Cztery odbitki kosztują 15 zł, sześć - 20 zł. Pracujące tam panie prawie codziennie wyjeżdżają w teren, by w domu lub wiejskiej świetlicy zrobić dowodowe zdjęcia. Ostatnio robiły fotografie w Lubiniu. W tamtejszej świetlicy zebrało się aż 12 starszych i schorowanych osób. Dojazd do klienta nie jest płatny. Za wykonane Polaroidem fotografie płaci się 20 zł, jeśli osób jest więcej ceny można negocjować.
Na wydanie dowodu czeka się około miesiąca. Osoby, które ukończyły 65 lat otrzymują dowód osobisty ważny na czas nieokreślony, natomiast wszyscy pozostali na 10 lat. Po odebraniu nowego dokumentu można otrzymać stary na pamiątkę. Do niedawna trzeba było zapłacić za to 5 zł, teraz oddawany jest bezpłatnie.
- Oczywiście anulujemy stary dowód, żeby nie było dwóch ważnych dokumentów tożsamości - mówi pani naczelnik.
Opracowano szczegółowy harmonogram wymiany. I tak: dowody wydane w latach 1962-72 - muszą być wymienione od 1 stycznia do 31 grudnia 2003 r.; dowody wydane w latach 1973-1980 - od 1 stycznia do 31 grudnia 2004 r.; dowody wydane w latach 1981-1991 - od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r.; dowody wydane w latach 1992-1995 - od 1 stycznia do 31 grudnia 2006 r.; dowody wydane w latach 1996-2000 - od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
- Im bliżej końca roku, tym więcej wniosków - zauważa naczelnik Berus.
- Po co mi nowy dowód - mówi oburzona starsza pani. - Przecież ja proszę pani jutro lub za miesiąc mogę już nie żyć! A co mi zrobią jeśli nie wymienię?
Właśnie co? Na to pytanie niestety, nie potrafiono nam odpowiedzieć w Urzędzie Miejskim. Prawdopodobnie nic. Prawdopodobnie, bowiem ustawodawca nie określił tego w rozporządzeniu sprzed trzech lat.
- O karach nie ma w rozporządzeniu ani słowa. Stare dowody stracą ważność z końcem grudnia 2007 roku, co jest jednoznaczne z tym, że osoby, które ich nie wymienią będą miały nieważne dokumenty - stwierdza Ewa Berus z UM w Kościanie.

KARINA JANKOWSKA