Samorząd jest Twój!

Samorząd powinien być jak pewna sieć handlowa: tani i nie dla idiotów. Jeśli uważasz, że Twój akurat taki nie jest, to może to i Twoja wina?

Być może zapomniałeś o tym, że samorząd jest Twój!

Choć od pierwszych wyborów samorządowych minęło 16 lat, wiedza o tym, jakie obowiązki wobec mieszkańców ma samorząd, jest wciąż mizerna. Dlatego przypominamy czego powinniśmy oczekiwać od lokalnej władzy.

Jak co cztery lata o nasze względy zabiegać będą kandydaci na radnych i burmistrzów. Nie podejmujmy decyzji, o tym na kogo zagłosujemy, bazując jedynie na tym co wyczytamy w ulotkach. Nie kierujmy się urodą i wdziękiem kandydata, lecz jego wiedzą o samorządowej rzeczywistości. A jeśli, ktoś nas zapewni, że rozwiąże wszystkie nasze problemy, to podziękujmy mu i poszukajmy kandydata, który przedstawi nam realny program zamiast miłej dla ucha bajki.

Przygotowaliśmy poradnik wyborcy, w którym zaproponowaliśmy kilka pytań, które warto zadać kandydatom. Oczywiście, to tylko przykłady. Każdy z nas ma zapewne więcej pytań. Ważne, abyśmy je zadali i dobrze przysłuchali się odpowiedziom.

Bezpieczeństwo
Samorząd powinien mieć konkretne pomysły na poprawę bezpieczeństwa. Nie wierz kandydatowi, jeśli powie, że dzięki niemu gmina stanie się oazą uczciwości i spokoju, bo to nierealne. Ale jeśli powie, że np. razem z nauczycielami, rodzicami i policją opracuje program monitorowania szkół przez policję i wyspecjalizowane służby ochrony, to możemy taki postulat uznać za realny i pożyteczny. Możesz także żądać od kandydata, żeby sfinansował wymalowanie pasów na jezdni, ochronę przejść dla pieszych przy szkołach czy lepsze oświetlenie ulic. Poprawie bezpieczeństwa sprzyja także organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla młodzieży, czy skuteczna kontrola przestrzegania przepisów dotyczących sprzedaży alkoholu.

Zapytaj kandydata:
1. Czy i jak samorząd zamierza finansowo wspierać policję - poza tradycyjnym zakupem paliwa?
2. Które miejsca niebezpieczne zostaną objęte wzmożonym nadzorem i w jakiej formie (np. dodatkowe patrole, kamery)?
3. Co zrobi, aby umożliwić mieszkańcom, policji i władzom lokalnym wspólne identyfikowanie zagrożeń i określenie zadań?
4. Jak zadba o poprawę bezpieczeństwa na drogach? W których miejscach pojawi się sygnalizacja świetlna, gdzie pasy i dodatkowe oznakowanie?

Kultura
W podziale pieniędzy, kultura często znajduje się na ostatnim miejscu. Niestety samorządy rzadko promują ,,wyższą kulturę’’ dostarczając mieszkańcom przede wszystkim niewyszukaną rozrywkę. Nie negując i takiej potrzeby, warto zadbać o kulturę przez duże ,,K’’ i o rozwój artystyczny dzieci.

Zapytaj kandydata:
1. Jakie placówki kulturalne w gminie znajdują się w trudnej sytuacji? Które z nich zostaną wsparte przez władze i w jakiej formie?
2. Jakie inicjatywy kulturalne (muzyczne zespoły młodzieżowe lub folklorystyczne, teatry amatorskie, zespoły taneczne, stowarzyszenia regionalne, kluby sportowe itp.) mogą liczyć na poparcie?
3. Jakie są propozycje kalendarza imprez kulturalnych na najbliższy rok? Czy zaplanowane zostaną środki finansowe i organizacyjne niezbędne dla realizacji tych propozycji?
4. Czy zna ludzi, którzy byliby zainteresowani wspieraniem działalności kulturalnej na terenie gminy? Czy widzi możliwość zaangażowania w sprawy promocji kultury miejscowych
przedsiębiorców, media, parafie, szkoły?
5. Czy prywatne instytucje kulturalne mogą liczyć na pomoc z budżetu samorządu?

Ochrona środowiska
Czysta woda, zadbana zieleń, oczyszczone ścieki - to jeden z podstawowych obowiązków samorządu. Inwestycje w ochronę środowiska są kosztowne, ale istnieje wiele możliwości uzyskania wsparcia na ich prowadzenie. Od pomysłowości i aktywności samorządu zależy, czy skorzystają z nich mieszkańcy.
Zapytaj kandydata:
1. Jakie inwestycje ekologiczne są pilne i z jakich źródeł powinny zostać sfinansowane? Na jakie cele będą przeznaczane pieniądze z budżetu gminy?
2. Co może zrobić samorząd dla poprawy jakości wody pitnej, czystości jezior i rzek, czy ograniczenia hałasu w mieście?
3. Jakie działania powinny być podjęte na rzecz rozwoju agroturystyki i rolnictwa ekologicznego?
4. Czy gmina mogłaby korzystać z odnawialnych źródeł energii (woda, słońce, wiatr, biomasa)?
5. Czy nastąpią jakieś zmiany w systemie zbierania i unieszkodliwiania śmieci i ścieków?

Oświata
Zapewnienie dobrych warunków nauki twoim dzieciom to jeden z najważniejszych obowiązków gminy i powiatu. Samorząd musi szkoły remontować, wyposażać je, dbać o bezpieczeństwo w szkole i wokół niej. Radni mogą dać pieniądze z budżetu gminy i powiatu na zwiększenie liczby godzin nauki języków obcych, czy zajęcia pozaszkolne np. dla dzieci z rodzin zagrożonych alkoholizmem czy przestępczością.
Zapytaj kandydata:
1. Co mogą zrobić władze, aby wspierać udział rodziców w życiu szkoły?
2. Jakie działania podejmie, aby szkoły uwzględniały w swoich programach potrzeby lokalnego rynku pracy?
3. Co władze gminy zrobią na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży?
4. Czy samorząd będzie wspierał programy stypendialne?
5. Czy będą finansowane zajęcia dodatkowe?
6. Czy liczba miejsc w przedszkolach umożliwi wszystkim rodzicom posyłanie tam dzieci?
Jeśli nie, to co władze gminy zrobią w tej sprawie?

Pomoc społeczna
Samorząd musi służyć nie tylko mieszkańcom młodym, zdrowym i aktywnym, lecz także starym, niepełnosprawnym i bezradnym. Gminie podlegają gminne, a powiatom powiatowe ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie. Samorządy mają mało pieniędzy nawet na wypłacanie ustawowych zasiłków. Nie mogą także elastycznie dysponować pieniędzmi. Jednak kłopoty finansowe nie mogą zwalniać samorządów z aktywności. Domagaj się, by twoja gmina i powiat współpracowały z organizacjami pozarządowymi. Apeluj, by władze organizowały zbiórki odzieży, tworzyły banki żywności, którą oddają biednym miejscowi producenci czy supermarkety. Namawiaj władze, aby otwierały świetlice, w których osoby samotne, młodzież i dzieci będą ciekawie i twórczo spędzać czas.
Zapytaj kandydata:
1. Czy mając w rodzinie osobę chorą i niepełnosprawną, możesz liczyć na pomoc opiekuńczą: zrobienie zakupów, sprzątanie, pielęgnację?
2. Czy gmina będzie oferować dzieciom z problemami i z tzw. trudnych rodzin zajęcia w świetlicy, zajęcia pozalekcyjne?
3. Czy przybędzie miejsc, w których będzie oferowana pomoc – jadłodajni, świetlic, sklepów z tanią odzieżą?

Usługi komunalne
Do obowiązków władz gminy należy zapewnienie nam ciepła, wody, światła i gazu w mieszkaniach, a jeżeli jest to mieszkanie komunalne - także dbanie o jego remont i utrzymanie w czystości. Gmina powinna także dbać o nasze otoczenie: równe i estetyczne chodniki, oświetlone i oznakowane ulice, porządnie utrzymane parki, zieleńce i trawniki, targowisko miejskie, porządek na cmentarzu komunalnym. Gmina nie musi świadczyć usług sama, lecz poprzez wyspecjalizowane firmy. Radni powinni wybrać firmę nie tylko tanią, ale i dobrą.
Zapytaj kandydata:
1. Czy gmina zajmie się modernizacją i rozwojem sieci wodociągowej, grzewczej, kanalizacyjnej i gazowej? Kiedy i gdzie nastąpią zmiany?
2. Które odcinki dróg będą remontowane i czy planowane są nowe inwestycje?
3. Czy kandydat widzi możliwość partycypacji mieszkańców w kosztach inwestycji? Co sądzi o obligacjach gminnych na ten cel?
4. Jakie inwestycje można by realizować wspólne z sąsiednimi gminami?
5. Czy gmina powinna realizować program budownictwa komunalnego dla biedniejszych mieszkańców?
10. Co samorząd mógłby zrobić, by podnieść jakość i ewentualnie obniżyć cenę usług komunalnych i mediów, np. sprzątania ulic, produkcji wody?

Wspieranie przedsiębiorczości
Gminy i powiaty nie mogą prowadzić własnej działalności gospodarczej, ale powinny przyciągać firmy i zapewnić im sprawną obsługę w urzędach oraz przyjazną politykę podatkową.
Zapytaj kandydata:
1. Co mogą zrobić władze gminy, aby ułatwiać rejestrację działalności gospodarczej?
2. Czy należy obniżyć podatki gminne i inne opłaty dla przedsiębiorców? Wszystkim czy tylko niektórym? Jakie kryteria ustalania wysokości tych opłat proponuje kandydat?
3. Czy władze gminy konsultują swoje decyzje z lokalnymi przedsiębiorcami i ich organizacjami? Co należy zrobić, aby zapewnić przejrzystość tych kontaktów tak, by uniknąć podejrzeń o korupcję?
4. Czy dotychczasowe działania promujące gminę jako dobre miejsce do inwestowania są wystarczające? Jeśli nie, to co jeszcze należałoby zrobić?

Wygląd miasta
Na co dzień najbardziej widocznym przejawem działania samorządu jest stan ulic, budynków i innych terenów miejskich. Wygląd naszej miejscowości wpływa na jej rozwój i zadowolenie mieszkańców.
Zapytaj kandydata:
1. Czy ma pomysł na atrakcyjne zagospodarowanie głównych miejsc w mieście?
2. Czy w gminie będą zrealizowane jakieś inwestycje poprawiające wygląd miasta? Jeśli tak, to skąd będą pochodzić pieniądze na ten cel?
3. Czy gmina będzie dbać o czystość miejskich parków? Czy stworzy nowe place zabaw dla dzieci?

***

Biorąc udział w wyborach samorządowych będziemy decydować o tym czy najbliższe cztery lata przyniosą korzystne zmiany. Nasz wybór powinien być świadomy. Zastanówmy się, co nowe władze mogłyby zrobić, żeby ułatwić nam życie, ale bądźmy też realistami i oceńmy, które obietnice są do zrealizowania. A gdy już wybierzemy, pilnujmy władz przez całą kadencję. Przecież samorząd jest nasz!

Paweł Sałacki

Poradnik opracowaliśmy na podstawie materiałów programu ,,Masz głos. Masz wybór’’.
GK 41/2006