Jak nożem w plecy...

Podopieczni Środowiskowego Domu Samopomocy w Kościanie nie mogą już korzystać z całodobowej opieki, a pracowników placówki czekają redukcje etatów. To efekt nowelizacji ustawy o pomocy społecznej, która w znacznym stopniu zmieniła sposób funkcjonowania i zasady odpłatności za usługi świadczone w takich ośrodkach. Koszty pobytu wzrosły aż o około 400%. Ciężka, kilkuletnia praca rehabilitantów, by aktywizować społecznie podopiecznych pójdzie na marne, bo niepełnosprawni znów zostaną zamknięci w domach, a pozbawieni specjalistycznej opieki i warunków do rozwoju, uwstecznią się

Domy

Środowiskowe domy powstawały jak grzyby po deszczu w latach 90-tych. Zasadniczym celem ich działalności była pomoc osobom upośledzonym psychicznie, chorym umysłowo i ich rodzinom. Funkcjonowanie Domów pozwalało chorym na aktywizację społeczną, wyjście z domu i podjęcie terapii, umożliwiającej samodzielne życie i radzenie sobie z codziennymi obowiązkami. Takie placówki to też ogromne wsparcie dla rodzin, które wreszcie miały szansę na podjęcie normalniej pracy zawodowej w czasie, kiedy ich bliscy byli pod opieką wyspecjalizowanej kadry. Pieniądze na prowadzenie Środowiskowych Domów Samopomocy pochodziły z budżetu państwa.

Kościański ŚDS powstał w 1998 r. Znajdowało tu opiekę 36 osób niepełnosprawnych z Kościana i okolic, z których 11 osób przez całą dobę. Podopieczni mają zajęcia w kilku pracowniach terapeutycznych. Obok podstawowych czynności związanych z przygotowaniem posiłków i obsługą urządzeń wykorzystywanych w gospodarstwie domowym terapia obejmuje też m.in. rehabilitację ruchową, muzykoterapię, zajęcia plastyczne. W ŚDS zatrudnionych jest 14 osób. Są to wysoko wykwalifikowani specjaliści (m.in. rehabilitanci, pracownicy socjalni, asystenci osób niepełnosprawnych, opiekunowie środowiskowi, pedagodzy specjalni).

Pod ścianą

- Dla funkcjonowania Środowiskowego Domu Samopomocy w Kościanie znaczącą wagę ma zapis ustawy mówiący, że ,,odpłatność za usługi całodobowe w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi ustala się w wysokości 70% dochodu osoby korzystającej z usług proporcjonalnie do okresu jej pobytu’’ – przytacza Mirosława Lubińska, dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w Kościanie, wyliczając skutki, jakie ów zapis wywołał: wzrost miesięcznej odpłatności dla uczestników z 235 zł do 1050 zł, rezygnację z całodobowej formy wsparcia, zniesienie dyżurów popołudniowych i nocnych, co wiąże się z redukcją 6-8 etatów, zwrot dotacji w wysokości 101 500,00 zł do Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu wynikającej z różnicy między pobytem dziennym a całodobowym, konieczność zmiany kwalifikacji 11 miejsc całodobowych na miejsca dzienne.

Projekt nowelizacji ustawy czekał w sejmie od początku 2009 r. Zgodnie z założeniami jego wprowadzenie miało uzdrowić sytuację, bowiem w opinii ustawodawcy gminy ,,przechowują’’ w środowiskowych domach osoby kwalifikujące się do domów pomocy społecznej.

- U nas taka sytuacja nie miała miejsca. Wszyscy podopieczni korzystający z opieki całodobowej na weekendy wyjeżdżali do domów, by nie tracić kontaktu ze swoim środowiskiem, z rodziną - zapewnia dyrektor Lubińska, dodając, że żadna z 11 osób nie kwalifikuje się do DPS-u. - Nikt nie wierzył, że ten projekt wejdzie w życie. W czerwcu 2009 roku komisja polityki społecznej Związku Miast Polskich, w której zasiadam, wystosowała pismo do ministra pracy i polityki społecznej negatywnie opiniując ten projekt. Środowiskowe domy samopomocy z całej Polski przeprowadziły też akcję wysyłania pism do prezydenta, by zawetował ustawę. Nie odniosło to jednak żadnego skutku.

W efekcie od 1 kwietnia jedenastu podopiecznych, którzy przez pięć dni w tygodniu mieszkali w ŚDS-ie, już nie nocuje przy ul. Szczepanowskiego 1. Wszyscy zrezygnowali ze względu na zbyt wysokie koszty. Trzy osoby przeszły do grupy dziennej. Kościańska placówka ma jednak zgodę wojewody na prowadzenie ŚDS-u z 25 miejscami dziennymi i 11 całodobowymi. Teraz konieczna będzie zmiana. W tej sprawie już w kwietniu kościański OPS wystosował pismo do wojewody o przekwalifikowanie i przyznanie 36 miejsc dziennych.

- Przeprowadziliśmy analizę finansową z uwzględnieniem nowych okoliczności, która wykazała, że do końca 2010 roku mamy niedobór 100 tysięcy złotych – wylicza dyrektor Lubińska, dodając, że tę kwotę będzie musiało pokryć z budżetu miasto. – Postawiono nas pod ścianą i to w środku roku budżetowego. Czynnik ekonomiczny wziął górę nad społecznym. Szkoda…

Zmiany

Pod koniec marca w Kościanie zorganizowano pierwsze spotkanie z rodzicami podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy, na którym poinformowano o nowych zasadach odpłatności. 20 kwietnia zwołano zebranie pracowników, podczas którego omówiono strategię postępowania z redukcją etatów włącznie. Na początku maja do burmistrza Kościana przesłano pismo z informacjami o sytuacji organizacyjno-finansowej Domu. 6 maja dyrektor Mirosława Lubińska spotkała się z radcą prawnym, kierownikiem ŚDS i kierownikiem kadr, by omówić sprawę zatrudnienia. Zdecydowano, że jednej osobie zostanie wypowiedziana umowa o pracę zawarta na czas określony, cztery osoby przejdą z całego etatu na pół etatu, jedna zostanie oddelegowana na trzy miesiące do innego działu OPS-u, a jeden etat zostanie podzielony na różne stanowiska (2 osoby). Pozostawała więc kwestia kogo personalnie dotkną zmiany. Przy wyborze przyjęto następujące kryteria: przydatność na stanowisku, staż pracy, wykształcenie i gotowość podniesienia kwalifikacji. 13 maja odbyło się spotkanie wszystkich pracowników ŚDS. Wówczas poznali oni ostateczne decyzje personalne i otrzymali wypowiedzenia. Do 15 lipca mają czas na zastanowienie się. Kto przyjmie nowe warunki od 1 września przejdzie na pół etatu, kto odmówi 31 sierpnia straci pracę i otrzyma 3-miesięczną odprawę. Jeszcze nie zdecydowano co zrobić z dwoma pracownicami, które są w ciąży.

- Działamy przy otwartej kurtynie i na bieżąco informujemy pracowników. Robimy wszystko, by nie zwalniać, ale ograniczać zatrudnienie i robić to jak najmniej boleśnie. Pracownicy byli na to przygotowani – przekonuje Lubińska, dodając, że z 14 etatów w Domu pozostanie 8 i 3/4 etatu. – Ustawa przewiduje możliwość utworzenia klubu wsparcia dla osób chorych, w którym zajęcia prowadzone byłyby popołudniami. Dlatego też spotkałam się z szefami kościańskich jednostek zajmujących się wsparciem osób niepełnosprawnych, by porozmawiać o zapotrzebowaniu na uruchomienie takiego klubu. Zobaczymy co z tego wyjdzie.

Są też pomysły by wykorzystać miejsca noclegowe (4 dwu- i trzyosobowe pokoje z łazienkami) na hostel, mieszkania chronione lub interwencyjne. (kar)

Gazeta Kościańska nr 20/2010