Odkrywanie przeszłości

Po kilkuletniej przerwie do Kościana wrócili badacze historii Wielkopolski. Tegoroczne, siedemnaste już Seminarium Historyków Powstania Wielkopolskiego nosiło tytuł „Badania dziejów powstania w II Rzeczypospolitej” i miało na celu zbilansowanie dorobku badawczego polskich i zagranicznych historyków i ośrodków naukowych w latach 1919 – 1939. Konferencja była zwieńczeniem obchodów 90. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego

Przypomnijmy, że kościańskie seminaria to najważniejsza konferencja naukowców zajmujących się badaniami czynu zbrojnego Wielkopolan 1918/1919. Pomysł zrodził się w Kościanie w 1972 r. z inicjatywy młodych wtedy historyków Bogusława Polaka i Piotra Bauera, którym patronowali prof. dr. hab. Zdzisław Grot z UAM w Poznaniu i ówczesny prezes powiatowej organizacji kombatanckiej kpt. Jan Witkowski. Tegoroczne seminarium zorganizowali: Starosta Kościański, Burmistrz Miasta Kościana i Instytut im. Gen. Stefana ,,Grota’’ Roweckiego w Lesznie pod medialnym patronatem ,,Wiadomości Kościańskich’’ i ,,Panoramy Leszczyńskiej’’.

W poprzedni wtorek (17 lutego) do Kościana zjechało 40 naukowców z Koszalina, Leszna, Poznania, Warszawy i Wrocławia. Wśród zaproszonych gości znaleźli się: sekretarz stanu Władysław Stasiak, zastępca szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Dariusz Gwizdała, wicedyrektor gabinetu szefa Kancelarii Prezydenta RP, poseł Wojciech Ziemniak i Jacek Podbielski, reprezentujący marszałka województwa wielkopolskiego. Na widowni zasiedli ponadto samorządowcy z miast, gmin i powiatu kościańskiego, przedstawiciele stowarzyszeń, organizacji kombatanckich i liczna grupa młodzieży z kościańskich szkół.

Zanim jednak rozpoczęto obrady oddano hołd Kościaniakom poległym w powstaniu wielkopolskim, składając kwiaty pod pomnikiem powstańców wielkopolskich na Pl. Paderewskiego.

- Dzisiejsza konferencja to zwieńczenie obchodów 90. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego. Mieszkańcy Wielkopolski nigdy nie pogodzili się z utratą suwerenności i zawsze byli przywiązani do polskiego dziedzictwa narodowego. Ta ich walka o niepodległość i zachowanie polskości przez lata niewoli przejawiała się w pracy organicznej. Cieszymy się, że możemy gościć tak wielu badaczy historii Wielkopolski. Ufam, że dzisiejsze spotkanie zaowocuje wzbogaceniem wiedzy o powstaniu oraz pogłębieniem świadomości i tożsamości narodowej - powiedział starosta Andrzej Jęcz, otwierając oficjalnie XVII Seminarium Historyków Powstania Wielkopolskiego.

- Przez lata tu, w Kościanie, spotykaliśmy się, wymienialiśmy poglądy i formułowaliśmy postulaty badawcze. Zaowocowało to kilkudziesięcioma książkami, setkami artykułów i zmianą nastawienia do powstania, które wyprowadziliśmy z prowincjonalnego zaścianka do ważnego miejsca w dziejach naszego narodu – podkreślił prof. Bogusław Polak, przewodniczący komitetu naukowego. I wręczył Mirosławie Bauer, żonie nieżyjącego dr. Piotra Bauera pierwszy egzemplarz specjalnego wydania ,,Zeszytów Historycznych Grot’’.

Jako pierwszy referat na temat roli powstania wielkopolskiego w odbudowie Rzeczpospolitej wygłosił minister Władysław Stasiak.

- Nie ma mowy o nowoczesności bez poczucia tożsamości narodowej, bez studium tego, co nas buduje. Wspaniale więc, że w tym spotkaniu uczestniczy tylu młodych ludzi – stwierdził minister Stasiak, przekazując od prezydenta Lecha Kaczyńskiego wyrazy szacunku dla inicjatorów, organizatorów, uczestników seminarium oraz życzenia owocnych i pomyślnych obrad. – Nie mogę się równać z tak znakomitymi historykami, ale chciałbym podzielić się refleksjami nad powstaniem, jako szczególnym studium przypadku. Wielkopolska jest świetnym przykładem poczucia solidarności społecznej i odpowiedzialności. Ten powstańczy zryw to zaprzeczenie tezy, że praca organiczna i idea powstańcza to dwa przeciwstawne światy. Powstańcy zdobyli się na akt wiary w Polskę, dlatego właśnie podjęli tak śmiałe działania. Szli do powstania z przekonaniem, że musi się udać. Zwyciężył w nich duch obywatelski. Dorobek powstania wielkopolskiego to przede wszystkim spójność narodu polskiego, zdolność przetrwania nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach. O tym nie wolno zapominać.

Podczas ponad 4-godzinnego seminarium wysłuchano 12 referatów i 3 komunikatów. Każdy z mówców miał na wystąpienie 15 minut. Prof. Bogusław Polak mówił o zasobie i rozmieszczeniu archiwów powstania wielkopolskiego, prof. Janusz Karwat o działalności Towarzystwa dla badań nad historią powstania wielkopolskiego 1918-1919, prof. Bernard Piotrowski zgłębiał temat „Historycy niemieccy wobec powstania”, prof. Wiesław Olszewski omówił badania strat powstania wielkopolskiego do 1939 roku, dr Łukasz Jastrząb - badania strat oddziałów powstańczych i wojska wielkopolskiego grudzień 1918- marzec 1920, dr Marek Rezler - „Wydarzenia w Poznaniu na przełomie 1918/1919 w świetle badań naukowych i relacji uczestników”, dr Michał Polak - „Referat Historyczny Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII”, Sławomir Łaniecki - „Front Północny”, dr Zdzisław Kościański - „Historiografia powstania w zachodniej Wielkopolsce”, dr Waldemar Handke, Zenon Jóźwiak i dr Eugeniusz Śliwiński - „Grupa Leszno”, Jakub Staszak - „Front południowy”, a Jerzy Zielonka - „Powstanie Wielkopolskie w publikacjach skautów kościańskich”. Wysłuchano także trzech komunikatów: Teresy Masłowskiej nt. „Rola polskich kolejarzy w powstaniu”, Kamili Czechowskiej - „Stanisław Śledzikowski z Szubina (przyczynek do życiorysu powstańca)” i Piotra Adamczewskiego - „Ks. Mieczysław Buławski - działacz niepodległościowy i społeczny”. Wszystkie teksty wystąpień ukażą się drukiem. Kościaniacy mieli możliwość wysłuchania odtworzonych z taśmy wypowiedzi powstańca gen. Antoniego Szymańskiego, które po raz pierwszy wyemitowano w Radiu Wolna Europa.

Jak zapowiedział dr Bernard Piotrowski z poznańskiego UAM-u podsumowując obrady, tematyką następnego seminarium będzie próba oceny stanu badań powstańczych w latach Polski Ludowej.

KARINA JANKOWSKA

GK 08/2009