Parowozownia Czempiń

Służyła kolei i Czempiniowi przez blisko 130 lat. Przez ostatnie dwie dekady, opuszczona i niepotrzebna, popadała w ruinę. Zdmuchnęła ją z powierzchni wielka modernizacja linii kolejowej Poznań – Wrocław

Drugą linią kolejową wychodzącą z Poznania (po Kolei Stargardzko-Poznańskiej, uruchomionej w 1848 roku) była Droga Żelazna Wrocławsko - Poznańsko - Głogowska. Wybudowało ją Towarzystwo Kolei Górnośląskiej. Oprócz linii głównej z Wrocławia do Poznania, zrealizowano odgałęzienie z Leszna do Głogowa. Prace budowlane rozpoczęto 16 listopada 1853 roku od Leszna w kierunku Poznania, Wrocławia i Głogowa. Na linii głównej zbudowano stacje: Żabikowo, Mosina, Czempiń, Kościan, Stare Bojanowo, Lipno, Leszno, Rydzyna, Bojanowo, Rawicz, Żmigród, Osola, Oborniki, Szewce, Osobowice i Wrocław. Pierwszy pociąg relacji Wrocław - Leszno wjechał na stację w Lesznie 1 października 1856 roku. Jak podaje w kronice ks. Ruszczyński: „Pierwszy pociąg szedł z Wrocławia do Poznania 27.10.1856 na dworcu w Czempiniu powitała ministar v.d. Heydt wierszem niemieckim siostrzenica ks. prob Thielmannna.” Oficjalna inauguracja ruchu kolejowego w Czempiniu nastąpiła 29 października 1856 roku.

W 1880 roku Czempiń stał się stacją węzłową, gdy na mocy ustawy zaplanowano budowę drugorzędnej linii w kierunku Śremu. Linie drugorzędne miały stać się „kanałami zasilającymi” ruch na liniach magistralnych. Zagęszczanie sieci kolejowej odbywało się poprzez dzielenie „oczek” nitkami kolei bocznych. Czasami budowa była wieloetapowa. Prowadzono linię do jakiegoś ważnego ośrodka pozostawionego dotychczas na uboczu, a dopiero później przedłużano odgałęzienie do innego węzła kolejowego. W taki właśnie sposób powstała linia Czempiń-Mieszków. Koncesję na budowę kolei Czempiń-Śrem otrzymało Towarzystwo Kolei Górnośląskiej na przełomie lat 1882/1883, będąc już pod przymusowym zarządem państwowym. Jednak do realizacji doszło dopiero po całkowitym przejęciu spółki przez państwo.

Parowozownia w Czempiniu musiała zostać wybudowana pomiędzy rokiem 1880 a 1885, kiedy to oddano odcinek Czempiń - Śrem. Według planów z 1904 roku parowozownię rozbudowano i wybudowano obrotnicę. Trzeba było również przesunąć tory przy parowozowni. Data prac nie jest znana i wiemy, że w 1915 roku jeszcze nie przebudowano obiektu, co widać na zdjęciu lotniczym z tego okresu. Powodem rozbudowy była najprawdopodobniej wymiana pierwotnie używanych parowozów o małych kołach pędnych (tendrzaków) na nowe większe lokomotywy także trzycylindrowe. Obiekt został powiększony wówczas prawie dwukrotnie.

Hala parowozowni w Czempiniu była wykorzystywana w porze nocnej przez maszyny, które nie powracały do Jarocina i oczekiwały w niej na poranne pociągi. W latach 60-tych parowozownię zamknięto, a obrotnicę rozebrano i zasypano. Później budynek wykorzystywały brygady remontowe, przez pewien czas istniała tu stanica Służby Ochrony Kolei. Przez ostatnie dwie dekady nieużytkowany obiekt ulegał powolnej degradacji. Położenie parowozowni uniemożliwiało praktycznie jakiekolwiek inne jej wykorzystanie.

W listopadzie 2013 roku obiekt rozebrano. Podczas wyburzania na chwilkę ukazała się pierwotna elewacja budynku z charakterystyczną rozetą nad bramami. Likwidacja budowli jest   zapewne związana z trwającą modernizacją linii kolejowej Poznań – Wrocław.

Tak znikają, jeden po drugim, historyczne obiekty. Nie możemy dopuścić, aby znikły także z naszej pamięci. Nie posiadamy żadnej fotografii przedstawiającej obrotnicę i parowozownię z lat ich czynnej działalności. Prosimy wszystkich posiadających jakiekolwiek zdjęcia, dokumenty i informację dotyczące tematu kolei w Czempiniu o kontakt ze Stowarzyszeniem Przyjaciół i Sympatyków Ziemi Czempińskiej ([email protected] lub
[email protected]).

Michał Werwiński i Marcin Ratajczak