Stoi na stacji lokomotywa

Ruch na stacji kolei wąskotorowej zamarł. Majątek został zinwentaryzowany, a pomieszczenia zaplombowane. Przewozy pasażerskie zostały wstrzymane z dniem 1 stycznia 2011 roku. Dotychczasowy operator kolejki zrezygnował z prowadzenia przewozów jako powód podając nierentowność tego przedsięwzięcia. Czy oznacza to koniec Śmigielskiej Kolei Dojazdowej?

Kolej w rękach gminy

Od ponad dziesięciu lat operatorem śmigielskiej Kolei Dojazdowej było Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych. Podpisanie umowy pomiędzy gminą a SKPL, po wyłączeniu wąskotorówki ze struktur PKP, pozwoliło utrzymać regularne przewozy. Dzięki staraniom lokalnego samorządu w kolejnych latach PKP nieodpłatnie przekazało gminie majątek i kolejową infrastrukturę.

We wrześniu ubiegłego roku Śmigielska Kolej Dojazdowa obchodziła jubileusz 110-lecia. Stacja wąskotorówki w Śmiglu była oblegana przez miłośników kolei. Trzy miesiące później SKPL wypowiedziało gminie umowę na obsługę przewozów pasażerskich. Zobowiązało się do ich prowadzenia do czasu wygaśnięcia umowy, czyli 31 marca br. Jednak już w pierwszych dniach stycznia do Urzędu Miejskiego w Śmiglu dotarła informacja, że kolejka nie kursuje. O wstrzymaniu przewozów z dniem 1 stycznia 2011 roku SKPL poinformowało na swojej stronie internetowej.

Jako powód wypowiedzenia umowy SKPL podało brak środków finansowych na prowadzenie przejazdów. Zdaniem operatora gmina nie wypłaciła należnej mu kwoty przyznanej w ramach dotacji przez Departament Transportu Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu.

Ile dla operatora?

Problem finansowania przewozów pasażerskich przez SKPL pojawił się już pod koniec 2009 roku. Już wówczas operator Śmigielskiej Kolei Dojazdowej straszył gminę rozwiązaniem umowy na świadczenie usług. W momencie przejęcia przez gminę kolejowego majątku, Stowarzyszenie zostało obciążone podatkiem od nieruchomości. Gmina wyliczyła podatek w możliwie minimalnej wysokości. I tak dało to kwotę blisko 35 tys. złotych. Władzom gminy i SKPL ostatecznie udało się dojść do porozumienia. Rada Miejska Śmigla zgodziła się wówczas przekazać operatorowi kolejki dotację w wysokości 32 tys. złotych. Jednocześnie gmina zabezpieczyła się na wypadek gdyby SKPL ponownie chciało wypowiedzieć umowę. Obsługę kolejki wąskotorowej wpisano do statutu Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Śmiglu. Umowa pomiędzy SKPL a gminą miała obowiązywać do 2012 roku. Do tego czasu śmigielska „komunalka” miała uzyskać niezbędne uprawnienia do obsługi kolejki.

W wypowiedzeniu umowy na obsługę przewozów pasażerskich SKPL stwierdziło: „Z umowy użyczenia, zwłaszcza po wprowadzonych w 2009 r. zmianach wynika, że to SKPL przyjęła zasadnicze obowiązki wynikające z obowiązku zapewnienia określonego poziomu przewozów pasażerskich. Cel ten jest oczywiście zbieżny z celami statutowymi naszego Stowarzyszenia. Problem polega jednak na tym, że dziś już jest kwestią powszechnie znaną, że wszyscy operatorzy wykonujący przewozy pasażerskie na liniach regionalnych ponoszą straty. Dlatego też wykonywanie przewozów wymaga dofinansowania i wsparcia przez samorządy. Niestety założenia ekonomiczno-finansowe zakładane przez Stowarzyszenie były w warunkach w których Polska teraz się znajduje zbyt optymistyczne.

Dodatkowo sukces Miasta i Gminy Śmigiel związany z przejęciem własność nieruchomości kolejki, okazał się dla SKPL finansowo kolejnym poważnych ciosem. Od tego momentu SKPL obowiązane jest ponosić koszty podatku od nieruchomości.

Powyższe doprowadziło do tego, że w 2009 a w szczególności w 2010 roku skromne straty odnotowywane na tej kolei dotychczas zwiększyły się do tego stopnia, że zagrażają Stowarzyszeniu utracenia płynności finansowej.”

Zdaniem operatora niedopuszczalny jest podział dotacji przyznaje przez Urząd Marszałkowski w Poznaniu. Ze 100 tys. złotych SKPL otrzymało 48 tys. złotych. W ocenie SKPL: „Pozostała do dyspozycji Stowarzyszenia kwota 48 000,00 zł przy wpływach ze sprzedaży biletów jest dalece niewystarczająca do utrzymywania codziennego ruchu pasażerskiego, generującego koszty związane z utrzymaniem 4 etatów, zakupów paliwa.”

Dotacja z Urzędu Marszałkowskiego wpłynęła na konto gminy.

- Co roku decydowaliśmy o podziale tej kwoty. Zwykle było to osiemdziesiąt tysięcy na przewozy i dwadzieścia tysięcy złotych na infrastrukturę – wyjaśnia burmistrz Śmigla Wiktor Snela.

20 tys. złotych gmina przeznaczyła na remont dworca wąskotorówki. Wkrótce swój posterunek będą tam mieli śmigielscy policjanci i strażnicy miejscy. Końca dobiegają także prace w części budynku przeznaczonej na miejsca noclegowe.

- Ten temat wkrótce będzie zamknięty. Budynek będzie żył własnym życiem – podkreśla włodarz Śmigla.

Skąd wzięła się kwota 48 tys. złotych, którą otrzymało SKPL? Zdaniem burmistrza Sneli operator sam wystąpiło o skompensowanie w ramach kwoty 80 tys. złotych podatku od nieruchomości. Gmina przystała na taką propozycję. Z kwoty 80 tys. złotych odciągnięto należny podatek w wysokości 32 tys. złotych.

- To zwykły zabieg księgowy. Kwota podatku i tak została wydana na kolejkę. Za te pieniądza zakupiliśmy siedemset podkładów i tłuczeń. Uzupełniliśmy braki w torowisku na trasie Śmigiel – Stare Bojanowo – wyjaśnia burmistrz Wiktor Snela.

Co dalej z kolejką?

SKPL deklarował prowadzenie ruchu pasażerskiego do końca czasu trwania umowy. Z tego zobowiązania się jednak nie wywiązało. W związku z tym 10 stycznia br. burmistrz powołał komisję inwentaryzacyjną. Budynki zostały zaplombowane. Jaka przyszłość czeka kolejkę?

SKPL deklaruje chęć współpracy na „zasadach partnerskich”. Nie wierzy, że gmina poradzi sobie z obsługą kolejki. „Dla informacji podajemy tylko że ustawodawca nie przewidział w swoich rozporządzeniach wykonawczych rozróżnienia w wymaganiach dla prowadzenia ruchu codziennego od ruchu okazjonalnego, stawiając te same bariery wejścia. Alternatywą dla powyższych działań jest przekształcenie czynnego, znanego na całym świecie codziennie funkcjonującego żywego organizmu jakim jest Śmigielska kolejka , w kolejny zimny i bezduszny mini-skansen, bez szans na jego rewitalizację w przyszłości. Krok ten będzie zaprzepaszczeniem dotychczasowych dokonań i poświęceń wszystkich poprzednich zarządów Gminy Śmigiel, operatora SKPL oraz finansującego kolejkę Urzędu Marszałkowskiego.”

Wśród mieszkańców Śmigla zdania są podzielone. Jedni uważają, że najwyższy czas kolejkę „przerobić na żyletki”, inni że gmina zaprzepaściła szansę na jej rozwój.

- Kolejka wykonująca przewozy pasażerskie w praktyce woziła powietrze. Można było policzyć ile osób wsiada i wysiada na stacji. Na to idą pieniądze publiczne. Nie możemy ich marnotrawić. Kolejka może funkcjonować jako atrakcja turystyczna. Niech jeździ rzadziej, ale z regularną częstotliwością - ocenia burmistrz Śmigla. - Nie twierdzę, że mam monopol na kolejkę. Jeżeli ktoś ma inny pomysł jak to zrobić i sfinansować, to zapraszam.

Zdaniem burmistrza Sneli trzeba zapomnieć o przewozach towarowych. Z jego wiedzy wynika, że w ubiegłym roku wąskotorówka sporadycznie świadczyła takie usługi. Obecnie priorytetem jest uzyskanie przez śmigielski Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej uprawnień do prowadzenia przejazdów.

- Jest z tym trochę zachodu, ale wbrew temu co mówi SKPL twierdzę, że jesteśmy w stanie to zrobić – deklaruje włodarz Śmigla. - Nie chcemy dopuścić do pogorszenia stanu technicznego kolejki, ale nie będziemy też ratować całego taboru za wszelką cenę. Część zostanie zezłomowana. Myślę, że potrzeba tylko czasu, żeby postawić kolejkę na nogi. To musi potrwać.

- Będę jednym z uważniejszych obserwatorów kolejki – zapowiada Tomasz Strapagiel, prezes Zarządu Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych. (h)

Fot. Hanna Danel

Gazeta Kościańska nr 5/2011