Ustawa, sąd i ministerstwo czyli kłopoty pani Agnieszki

Życie pani Agnieszki koncentruje się na opiece nad niepełnosprawnym dzieckiem i chorej matce. W imię solidarności społecznej osobom, które z powodu sprawowania takiej opieki nie mogą pracować wypłaca się świadczenia pielęgnacyjne. Tyle, że pani Agnieszka ma kilka hektarów ziemi, co zdaniem kilku sędziów i urzędników wyklucza ją z grona osób, którym należy się pomoc

W styczniu bieżącego roku do Ośrodka Pomocy Społecznej w Czempiniu wpłynął wniosek pani Agnieszki o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Wniosek rozpatrzono odmownie. OPS argumentował, że jako właścicielka gospodarstwa rolnego nie ma prawa do świadczeń. Tyle, że nigdy wcześniej posiadanie 9 hektarów taką przeszkodą nie było. Nagle w wielu gminach w Polsce uznano, że będzie inaczej.

- Na takie decyzje wpływ miała uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z grudnia ubiegłego roku, który w składzie siedmioosobowym orzekł, że prowadzenie gospodarstwa rolnego przez rolnika jest przesłanką uniemożliwiającą przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych – wyjaśnia Zdzisława Lehmann, kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Czempiniu.

Choć sądy w Polsce prawa nie stanowią, to w praktyce ignorowanie zmian w orzecznictwie często wytykane jest urzędnikom podczas kontroli jako błąd. Jedni trzymają się więc zapisu w ustawie, inni wytycznych ministerstw, jeszcze inni linii orzeczniczej.

Pani Agnieszka odwołała się od decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lesznie. Wskazała, że ma pod opieką dwie osoby niepełnosprawne: dziecko i matkę po udarze mózgu. Obie wymagają stałej opieki, co powoduje że zmuszona jest zrezygnować z pracy w gospodarstwie. Świadczenie pielęgnacyjne jest jej niezbędne na pokrycie części kosztów rehabilitacji dziecka i zakupu leków.

- Obciążona takimi obowiązkami nie jest w stanie prowadzić gospodarstwa rolnego, a sytuacja materialna nie pozwala jej na zlecenie pracy osobom trzecim. To wszystko powoduje, że nie może osiągnąć z gospodarstwa przychodów, które choćby w minimalnym stopniu, mogłyby zabezpieczyć utrzymanie tej pani i osobom, którymi się opiekuje – mówi poseł Małgorzata Adamczak, której biuro pomogło pani Agnieszce napisać odwołanie od niekorzystnej dla niej decyzji. - Moim zdaniem takie traktowanie rolników jest rażąco niesprawiedliwe i pogarsza sytuację osób niepełnosprawnych, pozostających pod ich opieką.

Argumentów pani poseł i pani Agnieszki nie podzieliło Samorządowe Kolegium odwoławcze, które utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Powołało się – tak samo jako czempiński OPS – na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z grudnia 2012 r.

- Omówiłam ten problem podczas prac parlamentarnych i poprosiłam ministerstwo o ustosunkowanie się do tego przypadku, który jak się okazuje nie jest odosobnionych. Podobnych decyzji wydano więcej – mówi poseł Małgorzata Adamczak.

I ministerstwo przemówiło wydając w czerwcu komunikat dotyczący prawa rolników do świadczenia pielęgnacyjnego.

- Rolnik, który nie wykonuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej zdefiniowanej w ustawie niezależnie od wielkości gospodarstwa rolnego, może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, gdyż spełnia warunek zawarty w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, to jest warunek bycia osobą, która w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jednoznacznie zdefiniowanego w ww. art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych – orzekło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, dodając, że przepisy przewidujące możliwości otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego przez rolników pozostają niezmienione od wielu lat.

W komunikacie przypomniano, że indywidualne rozstrzygnięcia sądów administracyjnych nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa.

- Organy administracji publicznej realizujące świadczenia rodzinne, w tym świadczenie pielęgnacyjne zobowiązane są działać na podstawie przepisów prawa. W opisanym przypadku na podstawie bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, a nie kierować się rozstrzygnięciem sądu administracyjnego czy też samorządowego kolegium odwoławczego wydanym w indywidualnej sprawie i tylko w tej sprawie wiążącym.

- Po komunikacie ministerstwa decyzja została zmieniona i świadczenie zostało przyznane – mówi kierownik Zdzisława Lehmann.

- Otrzymałam sygnał z innej gminy powiatu kościańskiego o odmowie przyznania świadczenia rolnikowi. Mam nadzieję, że i w tym przypadku sprawa szybko się wyjaśni. Stanowisko ministerstwa jest jednoznaczne – mówi poseł Adamczak. (s)

Imię osoby ubiegającej się o zasiłek zostało zmienione