Za co płacą rodzice?

Czy rodzice przedszkolaków w Kościanie wiedzą za co płacą posyłając dziecko do przedszkola? Czy znają wysokość opłat za dodatkowe zajęcia dydaktyczno-wychowawcze? Czy wiedzą kto ustala wysokość opłat i czym się przy tym kieruje? I czy mają świadomość, że od trzech lat samorząd odbiera im ustawowe prawo do bezpłatnego przedszkola?

Na pierwsze trzy pytania żaden z rodziców nie może dać twierdzącej odpowiedzi ponieważ samorząd wbrew zapisom ustawy nie określa za co pobiera opłaty. O prawie do bezpłatnego pięciogodzinnego przedszkola dla wszystkich pisaliśmy trzy lata temu. W roku 2005 Rada Miejska Kościana, łamiąc ustawę o systemie oświaty, ograniczyła to prawo wyłącznie do dzieci z ubogich rodzin. Może nadszedł już czas, aby samorząd wprowadził uregulowania zgodne z obwiązującym w Polsce prawem?

Zgodnie z prawem

Wychowanie przedszkolne w Polsce obejmuje dzieci w wieku od 3 do 6 lat, a w wyjątkowych przypadkach także dzieci, które ukończyły dwa i pół roku. Dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat przedszkola zapewniają bezpłatną realizację podstaw programowych w ramach 5 godzin bez posiłku. Natomiast wszystkie dzieci w wieku sześciu lat muszą obowiązkowo uczestniczyć w rocznym przygotowaniu przedszkolnym, czyli tzw. „zerówce”. Opłaty za świadczenia wykraczające poza podstawy programowe ustala rada gminy. Tyle przepisy ustawy o systemie oświaty.

Po kościańsku

Zasady korzystania z samorządowych przedszkoli w Kościanie reguluje uchwała Rady Miejskiej Kościana z 2003 roku (kilkakrotnie zmieniana). Zgodnie z tą uchwałą w kościańskich przedszkolach mogą funkcjonować oddziały pięcio i dziesięciogodzinne. Czas zajęć dydaktyczno-wychowawczych, przeznaczonych na realizację podstaw programowych wynosi 5 godzin dziennie. Przedszkola zapewniają bezpłatną realizację podstaw programowych przez dzieci 6-letnie, w ramach 5 godzin dziennie i nie korzystających z posiłku. Natomiast dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat przedszkola zapewniają bezpłatną realizację podstaw programowych w ramach 5 godzin bez posiłku, lecz tylko dla dzieci z rodzin ubogich i zaniedbanych edukacyjnie, po zasięgnięciu opinii Ośrodka Pomocy Społecznej w Kościanie. Natomiast za usługi świadczone w stosunku do dzieci uczęszczających do przedszkola na 5 godzin dziennie i korzystających z jednego posiłku (śniadania) pobiera się 5 %, a korzystających z dwóch posiłków (śniadanie i obiad) - 8% aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeszcze inna stawka opłat obowiązuje, gdy chcemy aby dziecko uczęszczało do oddziału 10-cio godzinnego i jadło 3 posiłki (śniadanie, obiad, podwieczorek). Wówczas zapłacić trzeba 12% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tyle zapisów z uchwały Rady Miejskiej Kościana.

Tajemnicza opłata

Nawet pobieżne porównanie ustawy z uchwałą wykaże, że kościańskie uregulowania są sprzeczne z prawem. Chcąc być dokładni sięgnęliśmy po wyroki sądów administracyjnych, które dotyczą podobnych uchwał rad gmin.

Zgodnie z orzeczeniami sądów rodzice powinni wnosić opłaty za konkretne świadczenia, przekraczające podstawę programową. Ustawa o systemie oświaty nie przewiduje wprowadzenia jakiejkolwiek ,,opłaty stałej”, a kompetencją rady gminy (miasta) jest jedynie ustalenie opłat za świadczenia publicznych przedszkoli, przekraczające podstawę programową. Należy jednak wówczas szczegółowo wykazać, za jakiego rodzaju świadczenia żąda się tej opłaty i co się na opłacane świadczenia składa. Nie można przecież żądać opłaty za coś bliżej nieokreślonego.

Zatem niezgodne z prawem są kościańskie uregulowania mówiące, że wysokość opłat za przedszkole jest uzależniona od tego, czy dziecko korzysta z posiłków, czy też nie. To powiązanie opłat z korzystaniem, bądź nie, z posiłków, nie ma żadnego związku z podstawą programową wychowania przedszkolnego, ani tym bardziej z jej przekroczeniem. Oczywiście za posiłki należy płacić, ale ustalanie opłaty za przedszkole w zależności od tego ile razy dziecko je posiłek jest – delikatnie mówiąc – nieporozumieniem. Opłaty za wyżywienie rodzice ponoszą przecież niezależnie od tak zwanych opłat. Rada gminy powinna zatem precyzyjnie określić za co właściwie mają płacić rodzice. Po pierwsze dlatego, aby można było zweryfikować, czy opłatą nie są objęte świadczenia przysługujące bezpłatnie (dla dociekliwych – dokładnie określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół). Po drugie - aby rodzice, wedle własnej woli, mogli wybrać poszczególne świadczenia dodatkowe, czyli odpłatne. Opisanych wymogów z pewnością nie spełnia uchwała Rady Miejskiej Kościana. Zmusza ona rodziców do ponoszenia opłat w każdym przypadku, niezależnie od rozmiaru i charakteru dodatkowych usług opiekuńczo-wychowawczych. Jednym słowem rodzice ponoszą niezgodną z prawem ,,opłatę stałą’’, na którą nie składają się wykazane rodzicom części składowe.

Poprawianie ustawy

Zgodnie z ustawą przedszkola dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat zapewniają bezpłatną realizację podstaw programowych w ramach 5 godzin bez posiłku. Tak też zapisano w kościańskiej uchwale z roku 2003. Co więcej, chwalono się tym rozwiązaniem przedstawiając je jako autorski pomysł samorządu. Niestety, po dwóch latach wycofano się z tego zapisu zastępując go nowym. Tym razem niezgodnym z prawem. Od roku 2005 prawo do pięciogodzinnego bezpłatnego przedszkola mają wyłącznie dzieci z rodzin ubogich i zaniedbanych edukacyjnie. Wnioski o przyjęcie dziecka bez opłaty opiniuje Ośrodek Pomocy Społecznej. Jak wytłumaczono złamanie prawa? Zdaniem samorządowców zmiana miała ,,uzdrowić sytuację’’. Ówczesny burmistrz wyjaśnił radnym, że dotychczasowe uregulowanie (zgodne z prawem) przyniosły trzy negatywne skutki. Po pierwsze: przekroczono liczbę dzieci przyjętych do przedszkoli, co spowodowało wzrost liczebności grup powyżej obowiązujących standardów. Po drugie: drastycznie wzrosło zainteresowanie wariantem pięciogodzinnym. Po trzecie: korzystanie z bezpłatnego przedszkola przez dzieci z rodzin, które stać na opłaty wywołuje negatywny odbiór ze strony pozostałych rodziców i dyrektorów przedszkoli.

Aby te ,,negatywne skutki’’ przezwyciężyć postanowiono złamać ustawę i ograniczyć dostęp do pięciogodzinnego przedszkola bez posiłków tylko dla dzieci wskazanych przez opiekę społeczną.

Szkoda czasu na polemikę z argumentami władz skoro wprowadzony przepis jest niezgodny z prawem. Dziś rodzice, aby obejść ten zapis zmuszeni są wykupić choćby jeden posiłek. Tymczasem w Kościanie twierdzi się, że jedzenie ma związek z realizacją podstawy programowej i przy tej okazji żąda się od rodzica bezprawnej opłaty w wysokości 5 procent najniższego wynagrodzenia. Jeśli dziecko jeść będzie dwa posiłki, to rodzice muszą zapłacić 8 procent najniższego wynagrodzenia. W tym roku szkolnym miasto pobiera taką bezprawną opłatę od rodziców 150 dzieci!

Zapłacisz i tak

Chcemy zwrócić uwagę na jeszcze jeden zapis, dyskryminujący rodziców dzieci, które z różnych powodów opuszczają przedszkolne zajęcia. Rada Miejska Kościana przyjęła generalną zasadę, że opłata, o której wcześniej pisaliśmy, nie podlega zwrotowi w przypadku nieobecności dziecka w przedszkolu. Są jednak sytuacje, w których przedszkole jej nie pobiera – co najmniej miesięczna nieobecność dziecka, związana ze złym stanem zdrowia lub sytuacją rodzinną (leczenie sanatoryjne, szpitalne, urlop macierzyński itp.). Niestety i ta regulacja nie obroniłaby się przez sądem (służymy wyrokami). Nie można przecież logicznie uzasadnić, że krótsza nieobecność dziecka w przedszkolu nie może skutkować odpowiednim zmniejszeniem odpłatności. Dlaczego więc w innych ważnych sytuacjach rada gminy nie dostrzega podstawy do zmniejszenia opłaty?

Mamy prawo!

Taki tytuł nosił nasz tekst z roku 2005 dotyczący bezpłatnych pięciogodzinnych zajęć przedszkolnych. Minęły trzy lata i nikt uchwały nie poprawił, choć do poprawienia jest znacznie więcej. Dodajmy choćby taki błąd: uchwała regulująca zasady funkcjonowania i korzystania z przedszkoli jest aktem prawa miejscowego, co oznacza, że podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Niestety, kościańska uchwała do dziś nie została opublikowana. Może nadszedł już czas, aby samorząd naprawił błędy poprzedników?

Co dalej?

Mamy nadzieję, że nasz tekst rozpocznie proces przywracania zgodności prawem obowiązujących w Kościanie przepisów. Nie spoczniemy jednak – jak trzy lata temu – na opublikowaniu artykułu. Tym razem poprosimy burmistrza Kościana o ustosunkowanie się do przedstawionych zarzutów i za tydzień zapoznamy czytelników ze stanowiskiem władz.

Przyjrzymy się także uregulowaniom w pozostałych gminach powiatu i nie pozostawimy rodzących się wątpliwości bez odpowiedzi. (cdn.)

Paweł Sałacki

GK 38/2008

Poniżej nasz pierwszy tekst o prawie do bezpłatnego przedszkola z roku 2005
Mamy prawo!
Każde dziecko w wieku od 3 do 6 lat ma prawo do bezpłatnego nauczania przedszkolnego, ale większość gmin powiatu kościańskiego takiego rozwiązania nie proponuje >>>

Już głosowałeś!